G�d�lenme Nedir? G�d�, D�rt� ve ��g�d� Aras�ndaki Farklar

G�d� nedir? G�d�lenme nedir? D�rt� nedir? ��g�d� nedir? G�d�, d�rt� ve i�g�d� aras�nda fark var m�? �nsanlarda i�g�d� var m�? 

G�d�lenme Nedir?

Psikoloji literat�r�nde g�d�; organizman�n ihtiya�lar�, ilgileri, istek ve arzular�n� ifade eden genel bir terim olarak kullan�l�r. Ba�ka bir ifadeyle g�d�; organizmay� uyararak harekete ge�iren �eydir. Bu �ey; bir ihtiya� da olabilir, bir istek de olabilir. G�d� sayesinde organizma, belli bir ama� do�rultusunda eyleme ge�er. Bu nedenle g�d� kavram�, daha pop�ler olan "motivasyon" kelimesinin yak�n kar��l��� olarak da d���n�lebilir.

Canl�lar�n her davran���n�n temelinde bir g�d� vard�r. Hem insanlar hem de hayvanlar, bir veya birden fazla g�d�n�n uyar�c�l��� sonucunda bir davran��ta bulunur.

D�rt� ve i�g�d� kavramlar� da g�d� kavram�yla yak�ndan ili�kilidir. Her ne kadar bazen bu �� kavram kar��t�r�l�p ve birbirinin yerine kullan�lsa da aralar�nda �nemli farklar vard�r.

D�rt� Nedir?

D�rt� kavram�, g�d� kavram�ndan daha dar kapsaml�d�r. G�d�; canl�ya ait genel ihtiya�, arzu veya ilgileri ifade ederken d�rt�; a�l�k-susuzluk gibi sadece fizyolojik k�kenli olan ihtiya� ve istekleri ifade eder. Yani bir bak�ma g�d� kavram�, d�rt� kavram�n� da kapsar. 

D�rt�, canl�n�n biyolojisinden kaynaklanan uyar�c�lar arac�l���yla canl�y�  davran��ta bulunmaya iter. 

D�rt�n�n d���nda, canl�lar� harekete ge�iren �evre kaynakl� uyar�c�lar da vard�r. Bazen organizma, biyolojik bir uyaranla de�il, d��ar�dan gelen bir uyaranla harekete ge�er. D��ar�dan gelen bu uyar�c�ya da �zendirici uyar�c� ad� verilir.

Daha �nceki y�llarda psikologlar, d�rt� ve �zendirici uyar�c� kavramlar�ndan sadece biriyle canl� davran��lar�n� a��klarken g�n�m�zde, bu iki kuram birlikte kabul g�rmekte. Yani canl�y� bazen d�rt� bazen de �zendirici uyar�c� harekete ge�irir.

��g�d� Nedir?

��g�d�, belli bir canl� t�r�ne ait kal�pla�m�� davran��lar�n ortaya ��kmas�n� sa�lar. Yani bir canl� t�r�, belli bir uyar�c�ya maruz kald���nda i�g�d� sayesinde ayn� kal�p davran��� sergiler. Bu t�r davran��lara da i�g�d�sel davran�� denir. Hayvanlarda bulunan sald�rganl�k ve b�lge koruma gibi davran��lar, i�g�d�sel davran��a �rnektir.

��g�d�ler, do�u�tan gelir. Yani, i�g�d�sel davran��lar ��renme arac�l���yla olu�maz. Bu bak�mdan bir�ok psikolog, i�g�d�n�n insanlarda olmad���n�, sadece hayvanlarda bulundu�unu savunur. ��nk� insan davran��lar�n�n ��renme arac�l���yla olu�tu�unu kabul ederler.