Psikolojide �at��ma Nedir? �at��ma T�rleri Nelerdir?

Psikolojide �at��ma nedir? �at��ma t�rleri nelerdir? Ka� �e�it �at��ma vard�r? Yakla�ma-yakla�ma �at��mas� nedir? Yakla�ma-ka��nma �at��mas� nedir? Ka��nma-ka��nma �at��mas� nedir?

�nsan her an belli g�d�lerin etkisi alt�ndad�r. Kimi zaman bir, kimi zaman da birden fazla g�d�, insan davran��lar�na y�n verebilir. E�er ki�i, ayn� anda birden fazla g�d�n�n etkisi alt�nda kalm��sa ve bu g�d�ler birbiriyle �eli�iyorsa  psikolojide �at��ma olarak adland�r�lan durum ortaya ��kar.

Bir insan�n bir hayvan� hem sevmek istemesi hem de ondan korkmas�, �at��ma konusuna somut bir �rnektir. 

G�n�m�ze kadar �at��ma konusunda bir�ok ara�t�rma ve deney yap�lm��. Bu deneylerden birisi de Judson Brown'�n 1948 y�l�nda bir fareyle ger�ekle�tirdi�i deney.

Brown, deneyde bir fareyi yolun sonunda yiyecek bulunan bir yere koyar. Fare, uzaktan yiyece�i g�r�nce hi� teredd�t etmeden gidip yer. �kinci a�amada Brown, yiyece�e giden yolun bir noktas�nda fareye elektrik �oku verir. Fare, �ok verildikten bir sonraki a�amada, yiyece�e giden yolda teredd�t i�inde kalarak bir ileri bir geri hareket etmeye ba�lar. Bir yandan yiyece�i yeme arzusu i�indeyken bir yandan da elektrik �okunun korkusu nedeniyle ne yapaca��na karar veremez. 

�at��ma s�z konusu oldu�unda insanlar da, t�pk� Brown'un deneyindeki fare gibi, ne yapaca��na karar veremeyebilir veya gerginle�ip stres alt�na girebilir. 

�at��man�n, ortam �artlar�na veya g�d�lerin durumuna g�re de�i�en �� �e�idi vard�r. Bunlar; yakla�ma-yakla�ma �at��mas�, ka��nma-ka��nma �at��mas� ve yakla�ma-ka��nma �at��mas�d�r.

Yakla�ma-yakla�ma �at��mas�

Yakla�ma-yakla�ma �at��mas�nda, ki�i i�in yararl� olan iki iste�in �at��mas� s�z konusudur. Ancak �artlardan dolay�, ki�inin bu iki istek veya amac� ayn� anda ger�ekle�tirmesi m�mk�n de�ildir. Yani ki�i, kendisi i�in iki iyiden birini se�mek zorunda kal�r. �rne�in; ki�i bir yandan araba almak i�in para biriktirmek isterken bir yandan da d�nyan�n farkl� b�lgelerini gezmek istiyorsa yakla�ma-yakla�ma �at��mas� ya��yor demektir.

Yakla�ma-yakla�ma �at��mas� durumunda ki�i, hangi se�ene�e yakla��rsa o daha cazip gelmeye ba�lar. 

Ka��nma-ka��nma �at��mas�

Ka��nma-ka��nma �at��mas�nda ki�i, kendisi i�in iki k�t�den birisini se�mek zorunda kal�r. �rne�in; bir ki�i hem okumak istemeyebilir hem de okumayan ki�ilerin yapabilece�i mesleklerin hi�birinde �al��mak istemeyebilir. Bu durumda ki�i, ka��nma-ka��nma �at��mas� i�indedir. 

Ka��nma-ka��nma �at��mas�, ��z�lmesi zor olan bir �at��ma �e�ididir. ��nk� ki�i, hangi se�ene�e y�nelse, o se�enek daha k�t� g�r�nmeye ba�lar. 

Yakla�ma-ka��nma �at��mas�

Yakla�ma-ka��nma �at��mas�nda, ki�inin yapmak istedi�i bir �eyin hem iyi hem de k�t� yan� vard�r. Bu durumda ki�i, hem o �eyi yapmak ister hem de olumsuz y�n�nden dolay� yapmaktan ka��n�r. Yukar�da bahsedilen deneydeki farenin i�ine d��t��� durum, yakla�ma-ka��nma �at��mas�na �rnek g�sterilebilir.