Ge�mi�ten g�n�m�ze kadar bir�ok bilim adam�, ��renmenin nas�l ger�ekle�ti�ini merak etmi� ve bu konuda bir�ok ara�t�rma yapm��t�r. ��renme konusunda ortaya at�lan ilk kuram, klasik ko�ullanma yoluyla ��renmedir. Pavlov'un k�pe�i de, klasik ko�ullanma denince akla gelen ilk �rnektir.
Klasik ko�ullanma ve Pavlov'un k�pe�i, asl�nda fizyolojik bir ara�t�rma sonucu psikoloji literat�r�ne girmi�tir. ��nk� Ivan Pavlov asl�nda bir fizyolog.
Pavlov, k�peklerin a��z ve mide salg�lar� �zerine bir ara�t�rma yapmak istemi�. K�pe�in bu ara�t�rma s�ras�ndaki baz� davran��lar�, Pavlov'un klasik ko�ullanma ad�n� verdi�i bir ��renme kuram� geli�tirmesine de sebep olmu�.
Klasik ko�ullanma; canl�lar�n do�al uyar�c�lara kar�� hi� d���nmeden, bir refleks gibi verdi�i tepkileri, belli �artlar alt�nda yapay uyar�c�lara da vermeye ba�lamas�d�r. Yani canl�lar; iki farkl� uyarana yak�n zamanlarda maruz kald�klar�nda, bu iki uyaran� birbiriyle ba�da�t�r�r ve birine verdi�i tepkiyi, di�er uyarana da vermeye ba�lar.
Klasik ko�ullanma, bir�ok farkl� deneye konu olmu�tur. Ancak bu kuram�n ortaya ��kmas�n� sa�layan Pavlov'un bir k�pekle yapt��� deney, ilk akla gelen �rnektir.
Pavlov'un K�pe�i
1849-1936 y�llar� aras�nda ya�ayan Rus fizyolog Pavlov, a��z ve mide salg�lar�n� incelemek i�in bir k�pekle deney yapmaya karar verir. Bu deney s�ras�nda k�pe�in baz� davran��lar� Pavlov'un dikkatini �eker.
Pavlov, ba�larda k�pe�in sadece eti g�r�nce salya salg�lad���n� g�zlemler. Daha sonraki zamanlarda k�pe�in, kendisine et vermeye gelen ki�ilerin ayak seslerini duydu�u anda salya salg�lamaya ba�lad���n� fark eder. Bunun �zerine k�pek, ses izolasyonu olan bir odaya al�n�r ve odada bir zil sesi �al�n�r. Bu zil sesinin k�pekte salya salg�s�na sebep olmad��� g�r�l�r. Bir sonraki seferde ise k�pe�e �nce zil sesi dinletilir, hemen ard�ndan da et verilir. Bu durum birka� sefer tekrarlan�r ve sonunda g�r�l�r ki k�pek, zil sesini duydu�u anda salya salg�lamaya ba�lar.
Deneydeki k�pek, ba�larda do�al bir uyaran olan ete kar��l�k, bir refleks olarak salya salg�l�yordu. Ancak zamanla yapay bir uyaran� da do�al uyaranla ba�da�t�rd� ve ayn� tepkiyi yapay uyarana da vermeye ba�lad�. Yani zil sesinin, yeme�in i�areti oldu�unu klasik ko�ullanma yoluyla ��renmi� oldu.
Klasik Ko�ullanmada Kazanma ve S�nme
Klasik ko�ullanma yoluyla bir davran���n ortaya ��kmas�na kazanma, kaybolmas�na ise s�nme denir.
Klasik ko�ullanmada bir davran���n kazan�lmas�, canl�n�n do�al uyar�c� ile ko�ullu uyar�c�ya, birbiriyle ba�lant�l� bi�imde tekrar tekrar maruz kalmas� ve ikisi aras�ndaki ba�lant�y� ��zmesiyle olur. Davran���n kazan�lmas�n� sa�layan bu tekrarlara peki�tirme denir. Peki�tirme yap�lmad��� takdirde, yani canl�, iki uyar�c�ya birbiriyle alakas�z �ekilde maruz kalmaya ba�lad���nda ise davran�� zamanla kaybolur, yani s�ner.
Yorumlar
Yorum Gönder