�oklu Zeka Kuram� ve Zeka T�rleri

 Amerikal� psikolog Howard Earl Gardner taraf�ndan 1983 y�l�nda ortaya at�lan �oklu zeka kuram�na g�re, insanlarda birden fazla zeka t�r� veya zeka alan� bulunur. Bug�n hala ge�erlili�ini koruyan �oklu zeka kuram� g�sterdi ki, san�lan�n aksine, insanlarda dura�an yap�da tek bir zeka t�r� yoktur. Bunu yerine, hayat boyu geli�tirilebilen sekiz farkl� zeka t�r� vard�r.

 �oklu Zeka Kuram�na G�re Zeka T�rleri ve �zellikleri

Howard Gardner, ilk ara�t�rmalar�n�n sonucunda yedi farkl� zeka t�r� tespit etmi�tir. Daha sonra bu ara�t�rmalara yenilerini ekledik�e zeka t�r� say�s� sekize ��km��t�r. Hatta son y�llarda, dokuzuncu bir zeka alan�n�n bulundu�u y�n�ndeki tart��malar devam etmektedir.

 Gardner��n ilk belirledi�i yedi zeka alan�; s�zel dilsel zeka, mant�ksal matematiksel zeka, m�ziksel ritmik zeka, g�rsel uzamsal zeka, bedensel kinestetik zeka, ki�iler aras� sosyal zeka ve i�sel zekad�r. Daha sonra bu yedi zeka alan�na, do�ac� zeka da eklenmi�tir. G�n�m�zde ise varolu��u zekan�n da dokuzuncu bir zeka alan� olarak kabul edilebilece�i konu�ulmaktad�r.

 �oklu zeka kuram�na g�re her birey, belirlenen zeka alanlar�n�n hepsine sahiptir. Ancak bu alanlar�n hepsi ayn� d�zeyde g��l� de�ildir. Genellikle insanlarda bu alanlar�n bir veya ikisi, di�erlerine g�re �ok daha g��l�d�r. Geri kalanlar�nsa kimisi orta derecede g��l�d�r kimisiyse zay�ft�r. Dolay�s�yla her bireyin zeka tablosu kendisine hast�r. Ayr�ca bahsedilen bu zeka alanlar�, birbiriyle s�rekli etkile�im halindedir.

 Howard Gardner��n Belirledi�i Sekiz Zeka Alan�

S�zel Dilsel Zeka

S�zel dilsel zekaya sahip ki�ilerin ileti�im becerileri geli�mi�tir. Okuma, yazma ve dili etkin kullanma konusunda yeteneklidirler. Bu zekaya sahip ki�ilerin geni� bir kelime da�arc��� vard�r. Kelime oyunlar�n� ve s�z sanatlar�n� kullanmay� iyi bilirler. Ki�i ve mekan adlar�n�, tarihleri hat�rlama konusunda ba�ar�l�d�rlar.

 Bu ki�iler, hikaye yazma ve anlatma gibi konularda da olduk�a yeteneklidirler. Okumay� ve konu�may� severler. �kna kabiliyetleri geli�mi�tir.

S�zel dilsel zekaya sahip ki�iler �o�unlukla; yazarl�k, avukatl�k, gazetecilik, edit�rl�k gibi meslekleri tercih eder.

 Mant�ksal Matematiksel Zeka

Bu zekaya sahip ki�ilerin say�larla aras� olduk�a iyidir. Say�larla i�lem yapma, �r�nt� kavrama ve analiz yapma yetenekleri geli�mi�tir. Bulmacalar, geometrik �ekiller veya say�larla hesaplama yapma, par�alar aras�nda ba�lant� kurma gibi konularda ba�ar�l�d�rlar.

 Mant�ksal matematiksel zekaya sahip ki�iler, bir konuda rahatl�kla hipotez �retebilir, problem ��zebilir, mant�ksal ili�kiler kurabilir ve ele�tirel d���nebilir.

 M�hendisler, bilim adamlar�, matematik�iler, doktorlar ve muhasebeciler mant�ksal matematiksel zekaya sahip ki�ilerdir.

 M�ziksel Ritmik Zeka

Bu zekaya sahip ki�iler; nota ve ritimlerle d���nme, yeni sesler ve ritimler �retme konusunda olduk�a ba�ar�l�d�r. �evreden gelen seslere kar�� duyarl�d�rlar. Farkl� sesleri ve tonlamalar� rahatl�kla ay�rt derler. M�zik aletleri �almak ve dans etmek gibi konularda yeteneklidirler.

 M�ziksel ritmik zekaya sahip ki�ilerin �o�unlukla m�zisyenlik, �ark�c�l�k, bestecilik, orkestra �efli�i gibi meslekleri icra etti�i g�r�l�r.

 G�rsel Uzamsal Zeka

Bu zekaya sahip ki�iler; �ekiller ve resimlerle d���nme, �� boyutlu nesneleri alg�lama ve g�rsel ileti�im konusunda ba�ar�l�d�rlar. Bu ki�iler, insanlara anlatmak istediklerini g�rsel yollarla sunma ve sanat eserleri olu�turma konusunda yeteneklidirler. Ayn� zamanda muhakeme yetenekleri geli�mi�tir.

 G�rsel uzamsal zekaya sahip ki�ilerin genellikle; mimarl�k, ressaml�k, foto�raf��l�k, kameramanl�k, tasar�mc�l�k, pilotluk, rehberlik gibi meslekleri tercih etti�i g�r�l�r.

 Bedensel Kinestetik Zeka

Bu zekaya sahip ki�iler bedensel becerileri, jest ve mimikleri kullanma konusunda yeteneklidirler. Bu ki�iler; bedensel koordinasyon, denge, g��, h�z, esneklik gibi konularda olduk�a iyidirler. Buna ba�l� olarak dans etme, spor yapma, el i�leri, diki�-nak��, rol yapma gibi konularda maharetlidirler.

 Bedensel kinestetik zekaya sahip ki�ilerin genellikle bale, koreografi, atletizm, spor, oyunculuk, marangozluk, cerrahl�k gibi meslekleri tercih ettikleri g�r�l�r.

 Ki�iler Aras� Sosyal Zeka

Bu zekaya sahip ki�ilerin ileti�im becerileri geli�mi�tir. Di�er insanlar�n d���nce ve hislerine kar�� duyarl�d�rlar. Hem bireysel ileti�imde hem de grup �al��malar� ve y�netim konusunda olduk�a iyidirler. �yi bir dinleyicidirler. Rahatl�kla farkl� ortamlara girebilirler, organizasyonlar yapabilirler, insanlara yard�m etmeyi severler.

 Ki�iler aras� sosyal zekaya sahip ki�iler genellikle dan��manl�k, ��retmenlik, psikologluk, i�letmecilik, y�neticilik gibi meslekleri tercih ederler.

 ��sel Zeka

��sel zekaya sahip ki�iler, girdikleri ortama rahatl�kla uyum sa�larlar. ��nk� bu ki�iler, kendilerini tan�ma konusunda olduk�a iyidirler. Yeteneklerinin veya zay�f y�nlerinin fark�ndad�rlar. Kendilerine tarafs�z bir g�zle bakmay� ba�ar�rlar. Sahip olduklar� bu fark�ndal�k sayesinde olduk�a dengeli ve tutarl� davranmay� ba�ar�rlar.

 Do�ac� Zeka

Bu zekaya sahip ki�iler, isminden de anla��laca�� gibi, do�a olaylar�na ve do�ada ya�ayan her t�rl� canl�ya olduk�a merakl�d�r. �evrelerine kar�� olduk�a duyarl�d�rlar. Do�adaki de�i�imleri kolayca fark edebilirler, do�ada g�zlem yapma konusunda yeteneklidirler. Canl� t�rlerine merakl� olduklar� i�in farkl� t�rleri rahatl�kla ay�rt edebilirler.

 Do�ac� zekaya sahip ki�iler; botanik, arkoloji, jeoloji gibi alanlarla ilgili meslekleri tercih eder.